این پرسشنامه حاصل سالها تحقیقات کتل و همکارانش بوده و به عنوان یکی از مجموعه ابزارهای چندبعدی بیان شخصیت و به عنوان یک مقیاس خود گزارش دهی به کار میرود. آر. بی. کتل با بهره گیری از فهرست ویژگی های شخصیت که آلپورت تدوین کرده بود، این آزمون را طی بررسی های طولانی و گوناگون ساخته است. نسخه فارسی این آزمون در پژوهش های چندی از نظر پایایی و روایی مورد سنجش قرار گرفته و نتایج آنها قابل قبول گزارش گردیده است.
آزمون شخصیت شانزده عاملی کتل به هیچ وجه به منظور نشان دادن “محسنات” یا ” معایب” نیست. چه؛ این مفاهیم نسبی و مربوط به قلمرو اخلاقند. به عبارت دیگر صحبت از پاسخ “صحیح” یا “غلط” نیست ، زیرا ماهیت هر شخص متفاوت از دیگران است . آن چه در این تست باید مشخص گردد چگونگی بودن یا احساس کردن است که اگر با صداقت بیان شوند؛ دیگر به خودی خود، خوب یا بد نیستند.
عامل(A): "مردم آمیزی- مردم گریزی" یا "ادواری خویی- گسستگی خویی" . عامل(B) "با هوش – کم هوش" یا "هوش عمومی – نارسایی عقلی": هوش به عنوان عاملی در قلمرو شخصیت قرار دارد و آنچه در این پرسشنامه نمره هوش را به دست می دهد، کنش هوش با توجه به نوع سازمان یافتگی شخصیت است. عامل(C): پایداری هیجانی یا نیرومندی "من" – نوروز گرایی عمومی یا ناپایداری هیجانی: (این عامل یکی از مهمترین رگه ها در تعیین توحید یافتگی پویای شخصیت می باشد، عاملی که روان تحلیل گران از آن با مفهوم نیرومندی یا ضعف " من" یاد می کنند). عامل(E): سلطه، استیلا – اطاعت، تسلیم. عامل(F): سرزندگی- دل مردگی: (این عامل یکی از مولفه های درونگرایی - برونگرایی است که یونگ آن را به کار گرفته است).
عامل(G): خلق استوار- خلق نارس و وابسته: (این عامل با مفهوم «فرامن» در نظام روان تحلیل گری مطابقت دارد و هدایت«من» و سرکوب «بن» را نشان می دهد. ابراز پشتکار مشخص کننده ی این عامل می باشد). عامل (H): ادواری خویی متهورانه- گسیخته خویی اساسی، در خودمانی (جسورـ ترسو). عامل(I): حساسیت هیجانی ـ زمختی رشد یافتگی (حساس ـ کله شق): این عامل با تمایز« ویلیام جمیز» بین «حساس ـ غیرحساس» ارتباط نزدیک دارد. «آیسنک» نیز این عامل را تحت الگوی «ملایم ـ سخت» ارایه داده است. عامل(L) : گسیخته گویی پارانویاگونه - در دسترس بودن اعتمادآمیز (شکاک – زودباور): (این عامل نسبت به دو عامل A و H مستقل می باشد).
عامل (M): خیال پردازی ـ اهل عمل. عامل(N) : ظرافت کاری - سادگی بی ظرافت: (این عامل به وضوح در بررسی های زنان مشاهده شده است، اما چون در آزمون عینی و در پرسشنامه هایی که به گروه مردان ارایه شده است، نیز مشاهده گردیده، می توان گفت که عامل عمومی مهمی در بررسی شخصیت است،گرچه قسمت وسیعی از شخصیت را در بر نمی گیرد). عامل(O) :بی اعتمادی اضطراب آمیز (دلهره) – اعتماد توام با آرامش: این عامل یکی از مولفه های مهم عامل درجه دوم اضطراب می باشد.
عامل Q1:محافظه کاری به این عامل از طریق ارزیابی های شخصیت دست نیافته اند. بلکه این عامل به وضوح در بازخوردها پدیدار می شود. مع ذلک دارای نقشی آشکار در شخصیت کلی است. فرد بنیادگرا خود را بیشتر درون نگر،جلوه می دهد، بیشتر به رویدادهای اساسی علاقمند است و به طور کلی بیشتر به امور عقلی، کلی است. از تست های عینی موقعیت، چنین بر می آید که اشخاصی که دارای نمره مثبت در این عامل هستند (Q1+) افراد مطلع تری هستند، کمتر در بند قیود اخلاقی اند، و به طور کلی بیشتر گرایش به تجربه زندگی دارند. تصاویر اشخاص بنیاد گرا و محافظه کار از خلال بازخوردهای واقعی آنان به وضوح در خود پرسشنامه ترسیم شده اند. این عامل و سه عامل باقیمانده دیگر با یک حرف (Q) مشخص شده اند،، زیرا هنوز موجودیت آنها را در سلسله عواملی که می تواند زمینه ارزشیابی ها را فراهم سازند، ثابت نکرده اند.
عامل(Q2): خودکفایی – ناتوانی در اخذ سیستم( مسلط بر خود – متکی به دیگران): همان طور که از پاسخ های این پرسشنامه بر می آید، این عامل در حد ارزشیابی خود نشان می دهد که فرد مصمم، عادت دارد، خود را به تنهایی رهبری کند، بدون آنکه لزوما در روابط خود با دیگران سلطه جو باشد. شخصی که دارای عامل Q2- است، ترجیح می دهد با دیگران کار کند، در مصاحبت با دیگران تصمیم بگیرد، دوست دارد که ارزش او را بدانند و او را مورد تایید قرار دهند.او تابع مقررات و آداب و رسوم است و از مد پیروی می کند. ارزش پیشگویی این عامل از خلال همبستگی آن با مشاغل محرز خواهد شد.
عامل(Q3): مهار کردن اراده و پایداری خلق وخو این عامل قرابت هایی با عامل CوG دارد،مع ذلک در سنجش ها به وضوح، پایدار نمی شود و هنوز به عنوان عاملی قلمداد و طبقه بندی می شود که حاصل پاسخ هایی است که افراد دارای هوش پایین به پرسشنامه داده اند. براساس پاسخ های این پرسشنامه، افرادی که از لحاظ عامل Q3 غنی هستند میتوانند هیجان ها و رفتار خود را کاملا مهار کنند، تمایل به سرپوشی دارند، با هوش ودارای دقت عمل اند،ولی در عین حال لجباز نیز هستند. با آنکه این عامل در سنجش های رفتار پدیدار نشده است، مع ذلک مشاهده کرده اند که وقتی افرادی در این عامل غنی هستند، جمع می شوند، کارآمدی عمومی و عینیت گروه، آشکارا در مقایسه با زمانی که Q3در گروه ضعیفی است، افزایش می یابد. دلایلی وجود دارد که می توان چنین فکر کرد که افرادی که در این عامل قوی هستند، تمایلی به ریاضیات داشته باشند.
عامل(Q4): تنش عصبی(مضطرب – آرام) در نخستین بررسی های این پرسشنامه با این عامل مواجه شده اند و آن را "عصبانیت"،"اضطراب "،"ناپایداری عصبی"و "بی خوابی توان زدوده"نامیدند. تصویر عمومی فرد دراین عامل نشانگر کسی است که تنیده، تهییج شده، در پیچ وتاب، تحریک پذیر و نا شکیبا است. این نوع آزمودنی حتی بیش از حد ظرفیت خود کار کرده، نمی تواند غیر فعال باقی بماند. این جنبه شبیه توصیفی است که معمولا شخص فزون تنیده را مشخص می کند.سنجش ها نوعی همبستگی بین این عامل و توانایی و علاقه نسبت به جنس مخالف را نشان می دهند، ممکن است بتوان آن را به عنوان عامل سر کوفتگی جنسی، قلمداد کرد.